Streaming, een betaalbare en goedklinkende benadering
Streaming met kwaliteit?
Deze benadering van streaming is muzikaal en heeft niet de veelal "fletse
klankkleur" zoals dat bij veel streaming oplossingen het geval is.
Bijkomend voordeel is dat dit voorstel uiterst betaalbaar is...
Ja, het is
enigszins bewerkelijk, maar ik kan u verzekeren dat als het speelt,
de geluidskwaliteit verrassend goed zal zijn, het gebruiksgemak
fenomenaal is en dat ook het roze-brileffect positief zal meespelen..
;-)
Inhoud van deze (lange) pagina:
- Streaming.
- Kant en klaar.
- Computer als bron.
- Hoge resolutie.
- Bestandsformaten.
- Hoe te koppelen.
- Componenten toegelicht.
- Wat wel, wat niet..
- Praktische invulling componenten.
- Muziek Rippen.
- Muziek kopiëren.
- Tagging van muziekbestanden.
Streaming,
ofwel computeraudio.
Computers zijn niet meer weg te denken in ons leven, dus eigenlijk ook
niet met
betrekking tot de audio. Natuurlijk is de platenspeler met het "zwarte
goud" nog steeds onbesproken als het gaat om muzikaliteit. Ikzelf mag
ook nog (meer dan) graag een plaatje opzetten! Toen de CD zijn
opwachting maakte begin jaren '80, was de boodschap "gebruiksgemak en
fout-tolerant", de muzikaliteit liet nog even op zich wachten. Met de
introductie van de computer was het slechts een kwestie van tijd voordat
deze ook zijn intrede in het audio-domein zou maken. Net als de cd
liet de muzikaliteit nog even op zich wachten. Is de behaalde
kwaliteit nu van dien aard dat we deze bron naast de platenspeler (en
cd-speler) kunnen zetten zonder verlies in muzikaliteit?
Kant
en klaar..
Natuurlijk spelen fabrikanten en leveranciers in op wederom
gebruiksgemak. Aangeboden worden apparaten met lokale opslag en
displays om eenvoudig de te spelen muziek te kunnen kiezen. Zoals bij
elk marktsegment is de prijs bepalend voor de kwaliteit (althans, dat
is wat we willen geloven). Voor wat gebruiksgemak trekken we
gemakkelijk de knip. Momenteel is er een ware opmars in kant-en-klare
streaming oplossingen, de een beter klinkend dan de ander. Beter
betekent duurder, zo simpel is het.
 |
 |
Computer
als bron.
Als
vervanging voor vinyl? Nee nog (net) niet.. De hier besproken streaming
heeft
kwaliteit maar nog (net) niet de muzikaliteit van de betere analoge
weergavesystemen. Kennissen vertellen mij echter dat het aardig dicht
bij vinyl komt...
Streaming als
vervanging voor de cd? Wanneer toegepast als hier besproken kan
streaming probleemloos naast de CD als extra bron fungeren zonder
verlies in muzikaliteit.
De meeste audiofielen spelen met een cd-loopwerk
met losse dac of hebben een speler waaraan een digitale bron kan worden
gekoppeld (S/PDIF of Toslink). Ook hebben veel dac's en spelers
tegenwoordig een USB-aansluiting (of zelfs UTP). Een
meer dan interessant vergelijk is dan mogelijk tussen de cd als bron
enerzijds en de
computer als bron anderzijds. Laat u verrassen!
Hoge
resolutie.
Dit is waar streaming zich onderscheidt van de gewone cd. Die gewone cd
heeft 16bits informatie met een frequentie van 44.1Khz. De computer kan eenvoudig 32bit aan met een
frequentie van 384Khz. Dit houdt in dat er in dezelfde tijd veel meer
(muziek)informatie gegeven kan worden, met andere woorden, het analoge
signaal kan veel exacter gereproduceerd worden. DVD- en SACD-media zijn
ook voorbeelden van hoge resolutie bronnen.
Bestands formaten.
Deze
zijn herkenbaar aan de zogenaamde extensies van de op de computer
af te spelen bestanden. Om een zo goed mogelijk resultaat te krijgen,
dient het bronbestand zo identiek mogelijk te zijn aan het origineel.
Hoge resolutie is interessant, alleen niet altijd voorhanden. In de
praktijk zullen veelal cd-bestanden afgespeeld gaan
worden. Wanneer een cd door de computer gelezen wordt, zien we dat er
bestanden op staan met een .wav extensie. Dit is niet de Waveform Audio
Format maar een bestand dat met Pulse Code Mudulatie (PCM) op 16bits en
een frequentie van 44.1Khz in de Red Book standaard is weggeschreven.
Wanneer we een cd gaan gebruiken om weer te geven via streaming,
hebben we eigenlijk alleen de PCM informatie nodig. Door de cd te
"rippen" kunnen we deze informatie uit de op de cd's aanwezige
bestanden halen. Kwalitatief zijn er 2 bestands types interessant
genoeg
om via streaming weer te geven als het geluid van hoge kwaliteit moet
zijn: .flac en .m4a. M4a wordt hoofdzakelijk gebruikt door Apple en
Flac is een vrij ontwikkelde standaard. Beide bestandstypen zijn
lossless: er wordt geen informatie weggehaald. Er wordt echter wel
gebruik
gemaakt van compressie. Dit is de reden waarom een flac en m4a bestand
kleiner is dan het origineel. Daar hier geen Apple bronsysteem
besproken wordt, gaan we hier uit van gebruik van .flac bestanden.
Hoe een en ander te koppelen?
In onderstaande tekening is een (niet volledig) schematisch overzicht
gegeven van welke mogelijkheden er zijn.
Laptop/Computer/Tablet/Smartphone.
Deze wordt gebruikt om de computer via de webbrowser of mbv een "app"
te
bedienen. Dit is dus alleen de bediening, er is verder niets
geinstalleerd dat met de streaming zelf te maken heeft.
Computer.
Deze
is het centrum van de streaming. Het is van belang dat deze computer
naast streaming zo min mogelijk "te doen heeft". Immers een computer
is een veelzijdig apparaat dat vele opdrachten tegelijkertijd kan
uitvoeren, hiermee ook doelend op processen die niet door de gebruiker
worden opgestart. Hoe eenvoudiger (lees: minder belastend) het
besturingssysteem is voor de processor en het werkgeheugen, hoe exacter
in tijd de uitgaande data-stroom (=muziek) zal zijn. Exacter in tijd
betekent minder haperingen (jitter). Praktisch gezien kan het
interessant zijn te
kiezen voor een computer met ruisarme ventilatie en een energiezuinige
processor (opgenomen vermogen van een gemiddelde computer ligt rond de
300Watt!).
Omzetting
van USB -> S/PDIF.
Vanaf de computer kan er op verschilende manieren gekoppeld worden
met de dac:
UTP.
Via het netwerk, de UTP bekabeling, kan de datastroom worden aangeboden
aan een apparaat dat deze data kan omzetten naar een voor de dac
begrijpelijk formaat, bijvoorbeeld de veel gebruikte
Logitech Duet. Een voordeel van deze manier van koppelen is dat de
computer niet bij de audioset hoeft te staan: UTP bekabeling kan
probleemloos tot 200 meter lang zijn. Veel dac's hebben tegenwoordig een
UTP ingang hetgeen dan betekent dat de omzetter in de dac is geintegreerd.
USB.
Via USB kan de datastroom aangeboden worden aan een apparaat dat deze
data om kan zetten naar een voor de dac begrijpelijk formaat. Veel dac's hebben tegenwoordig een USB-ingang, dan is deze
omzetter dus opgenomen in de dac.
Voor beide geldt dat de PCM datastroom getransporteerd wordt en
verwerkt moet worden door de omzetters. Wanneer er hoge resolutie audio
(>16bit 44.1khz) weergegeven moet worden, is het wenselijk dat deze
omzetter dit kan verwerken, anders zal de hoge resolutie door de
computer in een lagere resolutie worden aangeboden aan de omzetter.
Dac.
De dac wordt aangestuurd via bijv. S/PDIF. S/PDIF kent een maximale resolutie
van 24bits. Wanneer hoge resolutie wordt aangeboden is het
wenselijk dat de d/a omzetter dit verwerken kan, hoewel metingen laten
zien dat ook 16bit d/a omzetters profiteren van een hogere resolutie
datastroom.
Wat
wel/niet...
Volgordelijkheid is hier ook interessant. Zie onderstaande tekening:
De laatste optie lijkt alleen interessant als er door de dac niet ge-upsampled wordt. Het is niet wenselijk om in het traject zelf te knijpen.
Praktische invulling.
Hoe nu een en ander zelf samen te stellen? Welke computer en wat zetten
we er op? Zoals eerder vermeld is er een keus tussen UTP en USB. De USB
variant is mijns inziens interessanter, omdat hiervoor tegen acceptabel
geld meerdere oplossingen verkrijgbaar zijn, ook hoge resolutie. Hieronder een
uiteenzetting van
zo'n systeem.
VortexBox is een project vanuit de Open Source Community wat ontwikkeld is om
simpel
en eenvoudig in streaming te voorzien. Het is gratis te downloaden en
is gebaseerd op Linux. Installeren is simpel en ook door niet-Linux
mensen goed te doen. Na de isntallatie is er geen toetsenbord en
beeldscherm meer nodig, daar alle bediening via een web-interface
gedaan kan worden. De DVD-speler is nodig omdat VortexBox automatisch
CD's kan rippen, in de muziek bibliotheek zet en zelfs automatisch de
bijbehorende CD-hoesjes van internet kan downloaden. Een groot voordeel
van
VortexBox is dat het aanbieden van hogere resolutie bestanden
automatisch op de hoogst mogelijke resolutie gebeurt. VortexBox heeft
als nadeel dat deze afhankelijk is van de besturingsprogramma's van
Linux, hetgeen inhoudt dat soms de aangesloten omzetter niet wordt
herkend omdat alleen Windows drivers zijn ontwikkeld (zoals bijv. de M2Tech HiFace omzetter).
De te gebruiken computer moet bij voorkeur stil en niet te groot te
zijn, zeker wanneer deze
bij de audio-set geplaatst wordt. Een barebone PC, zoals bijv. de
Shuttle XS35 V2, is interessant: Energiezuinig, stil en betaalbaar (ook
vaak als 2de-hands via oa. Marktplaats). Er moet een
netwerk aansluiting, bij voorkeur een DVD-speler (=nauwkeuriger dan een
CDrom-speler) en
voldoende opslagcapaciteit aanwezig zijn (500Gb meer dan voldoende). Op
deze computer wordt het Vortexbox besturingssysteem geinstalleerd dat
primair ondersteunend is aan streaming, het heeft dus geen gafische
ondersteuning. Indien de computer
verder weg geplaatst kan worden (5 meter is maximaal voor een
USB-kabel), kan gebruik gemaakt worden van een groter, meer lawaaiig
type PC. Het Vortexbox besturingssysteem vraagt niet veel van de
computer zodat ook een verouderd type PC gebruikt zou kunnen worden
(kijk even
op de Vortexbox site voor minimale eisen).
Op de website van VortexBox
staan uitgebreide handleidingen en er is een actief forum bij vragen. Hieronder een snapshot van de VortexBox
bediening via de webbrowser:
Tijdens installeren is er gemeld hoe de Vortexbox interface te benaderen is. Dit adres moet worden ingetikt in de webbrowser.
USB
-> S/PDIF omzetter.
Deze wordt in vele maten en soorten aangeboden, zowel in kit-vorm als
kant-en-klaar. Zoals eerder gesteld loont het de moeite te zoeken naar
een uitvoering waarbij hoge resolutie haalbaar is. 24Bit 96Khz is goed
verkrijgbaar, 24Bit 192Khz wat beperkter. Via E-Bay zoeken op "usb
to spdif" geeft een interessant overzicht. Zeker vanuit China/Hong Kong wordt veel aangeboden tegen
redelijk geld. Veelal betreft dit modules die gebouwd zijn naar de voorgestelde
applicatie van de leverancier van de PCM-omzetter chip. Waar overigens wel even naar gekeken moet worden is of het
gebruikte besturingssysteem op de computer de usb naar s/pdif omzetter
ondersteunt. Wanneer dit niet het geval is zal de omzetter niet of
gedeeltelijk worden herkend en zal de werking navenant zijn.
Hieronder een paar foto's, vlnr, bnb: Onkyo ND-S1 (16 Bit 44Khz plus Ipod-dock)
geschikt voor Vortexbox (plm 100 Euro), M2Tech hiFace: 24Bit 192Khz niet geschikt voor Vortexbox (plm
150 Euro), Teralink: 24Bit 96Khz geschikt voor Vortexbox (plm 50
Euro), USBridge 24Bit 192Khz geschikt voor Vortexbox (plm 150 Euro) en
als laatste de Teradak in DHZ-versie:
|
|
 |
 |
 |
 |
De
bediening: Laptop, PC, Smartphone of Tablet.
Via de webbrowser zoeken we verbinding met de Vortexbox machine.
Zie hierboven het snapshot van Vortexbox, deze button:
Wanneer we deze aanklikken komen we op de Squeezebox Server waar de muziek gekozen en gespeeld kan worden:
Wanneer we inzoomen naar een nummer kan ook hier de frequentie worden bekeken. Een overlay van de de commandline interface laat zien dat de computer de juiste frequentie heeft gekozen, 24Bits 88Khz .flac bestand -> 96Khz voor de omzetter):
Via de settings tab rechtsonder kunnen nog wat aanpassingen gedaan worden voor schermindeling, opslaan en afspelen van muziek en het inkijken van algemene gegevens van de Squeezebox Server:
Via een applicatie als iPeng kan via Ipod Touch, Ipad of Iphone ook de Squeezebox Server worden bediend:
Muziek
"rippen" en in de bibliotheek plaatsen.
Hoe gaat dat? Dit gaat bij Vortexbox geheel automatisch: CD in de
DVD-speler en de Vortexbox applicatie converteert de inhoud van de CD
naar .flac bestanden, plaatst ze in de goede map, zoekt via internet
het bijbehorende CD-hoesje erbij en voegt deze toe aan de muziek
biliotheek. Dit proces kan gevolgd worden via de webbrowser:
Zelf
muziek in de bibliotheek plaatsen.
Bij het zelf beschikbaar hebben van .flac bestanden kunnen deze via een
gedeelde map over het netwerk gekopieerd worden naar de goede map op de
Vortexbox server. Onderstaand voorbeeld geeft aan hoe de verbinding te
maken met de pc (mac en windows):
De mapjes met muziekbestanden kunnen nu gekopieerd worden naar de Vortexbox server. Wel moet handmatig de Squeezebox server database up-to-date gebracht worden:
Na deze scan is de muziek database aangevuld met de toegevoegde Muziek.
Tagging van muziekbestanden.
De informatie van de muziek die gepresenteerd wordt door de Squeezebox
Server, maakt deel uit van het .flac bronbestand (zg. metadata). Het
aanpassen van de naam van de map of de naam van het .flac bestand zelf
heeft dus geen invloed. Er zijn verschillende (gratis) programma's beschikbaar
die dit kunnen aanpassen: bijv. MediaMonkey voor Windows en Tag voor
Mac.
Op de volgende pagina's Streaming voor gevorderden!
****
_______________