"Phonique" - Een trafogekoppelde RIAA voorversterker (1)
Begin...
Het eerste wat opvalt wanneer je een "plaatje draait" is het enorme gemak en vanzelfsprekendheid van het geluid... Is dat nu analoog? Met relatief simpel materiaal is een behoorlijk goed niveau te halen en dat intrigeert!
Ontwerp.
Het streven was om middels interstages de buizen te koppelen en hiertussen een passieve RIAA-correctie toe te passen. Deze correctie is zo simpel als mogelijk gehouden: slechts 2 weerstanden en 2 condensatoren tellen de passieve componenten... Het ontwerp ging uit van een D3A in triode als ingangstrap gevolgd door de 5842 als uitgangstrap. Beide buisjes zijn belast met een interstage van AE-Europe: 5K 1:1 met amorfe kernen. De kathode ontkoppeling is voor beide trappen achterwege gelaten, dus rest alleen een tweetal condensatoren in de RIAA-correctie in de signaalweg. Omdat de D3A een behoorlijk lage inwendige weerstand heeft kan voor een correctie netwerk worden gekozen met een lage ohmse waarde: 10 KiloOhm. Dit is gunstig omdat hier niet veel signaal over "weg zal vallen".
Tegen inlevering van iets versterking kan de D3A worden vervangen door een 6C45pi of 5842. Dit geldt zowel voor de eerste als voor de tweede trap! Voor de D3A geldt een andere instelling én pin-out, de 5842 en 6C45pi hebben dezelfde instelling maar een andere pin-out! Een indicatie: de D3A heeft de meeste versterking (mu=77) en de meest doortekende hoogweergave, de 6C45pi (mu=52) is muzikaal analytisch en de 5842 (mu=43) combineert beide voorgaande beschrijvingen...
Schema D3A / 5842 met een effectieve versterking van 50dB
Schema 5842 / 5842 met een effectieve versterking van 45dB.
Voeding.
Deze MOET stil zijn! Zeker omdat hier trafo-gekoppeld is maar ook omdat het geheel op micro-signaal niveau werkt. Een gestabiliseerde voeding (zie bij voorversterker Replique) met de 6080 in "doorlaat" en een ECC83 als verschilversterker neemt vooralsnog de honneurs waar... Later komt er een andere gestabiliseerde voeding die voldoende stroom kan leveren maar wat compacter gebouwd kan worden. Het schema hiervan is gegeven maar is nog niet getest! Alle 4 de buisjes hebben hun instelling bij 150 Volt hetgeen wordt geleverd door een 4-tal OD3's. Deze OD3's zijn voorlopers van de zenerdiodes en stabiliseren op 150 Volt. Ik was vooral nieuwsgierig naar de vermeende ruis die deze buizen produceren en in hoeverre dat hoorbaar is... Feit is wel dat ze met hun paarsachtige gloed de aandacht op zich vestigen!
Afschermen...
Hoewel geen voorstander van afschermen, kan je hier bij een phono-trap eenvoudig niet omheen gaan: Wil je de versterker niet meters uit de buurt van de andere apparatuur moeten plaatsen dan dient het geheel in een gesloten kast te worden ingebouwd! De foto's laten zien dat dat nog niet het geval is - dit "moet nog"... De hier werkende opstelling is voldoende stil maar is gevoelig voor strooivelden van voedingstrafo's en netsnoeren.
Luisteren.
Deze Phonique is vergeleken met de PhonoDude en met de Cascode ECC88 van S. Bench. Dit niet om te bepalen welke "de beste" is maar om de klankmatig de RIAA-correctie te kunnen beoordelen: Meten doet-ie goed maar elk ontwerp klinkt weer anders... De Phonique combineert kracht met detail en heeft autoriteit. De amorfe interstages zijn duidelijk superieur qua klank aan weerstandbelasting en hebben een mate van natuurlijke weergave die m.i. niet gehaald wordt met een SRPP of Mu-stage... Ruis en brom liggen ver beneden het ruis-niveau van de plaat en van de OD3's heb ik letterlijk niets gehoord(?) Later bij de andere gestabiliseerde voeding is de bedoeling om eens mèt én een keer zonder de OD3's te luisteren. Wordt dus vervolgd!
_______________