Een balansversterker met EL84 en 6BW6 (2)
In dit ontwerp wordt eigenlijk de meest eenvoudige manier van fasedraaien op de eindtrap toegepast: Single-ended aangestuurd waarbij de fasedraaïng op de eindtrap zelf gebeurt. Om dit te bereiken wordt het rooster van één van beide eindbuizen aan massa gelegd. -> Bij aanbieden van het signaal aan de 1e buis, wordt dat rooster positief uitgestuurd en omdat beide buizen een gemeenschappelijke kathodeweerstand hebben, wordt daardoor het aan massa gelegde rooster van de 2e buis negatief getrokken. Bij ontkoppeling (middels condensator) van de kathode weerstand wordt deze werking teniet gedaan, zo ook wanneer beide buizen van een eigen kathode weerstand worden voorzien. Vroeger werd deze manier van fasedraaien yrtrcht als een goedkoop alternatief bestempeld omdat (koppel)condensatoren duur waren...
Wanneer de kathode weerstand wordt vervangen door een constant current source (CCS) blijft de werking onveranderd met dien verstande dat de stroom door de beide buizen gehandhaaft wordt op de waarde die middels de constant current source is ingesteld.
! Bij beide toepassingen is het wenselijk een kleine potmeter in de schakeling op te nemen zodat de stroom door beide buizen evenredig verdeeld kan worden (Men dient er wel rekening mee te houden dat indien één van beide eindbuizen het begeeft, de andere de volle stroom te verwerken krijgt.).
Deze schakeling met de CCS heeft voorkeur vanwege diens hoogimpedante karakter.
Op deze manier kan de driver "single-ended" worden gehouden en is er slechts één koppelcondensator benodigd. Omdat de meeste zelfbouwers graag een "audiofiel type" koppelcondensator willen gebruiken met overeenkomstig prijskaartje, is dit wellicht alleen al een goede reden om deze schakeling te gebruiken.. ;-)
Er is echter ook een nadeel bij gebruik van een CCS op de eindtrap: Wanneer de trap wordt "overstuurd" en de buis meer stroom vraagt dan de CCS kan leveren gaat de versterker clippen, beter gezegd: Het voor buistrappen kenmerkende "soft-clip gedrag" wordt hiermee teniet gedaan...
Een gestabiliseerde hoogspanning voor de eindbuizen is ook mogelijk via CCS en VR-buizen. Zie onderstaand schema, uitgevoerd met EL2 en EL3, het principe blijft hetzelfde...
De eindbuizen zijn hier van het type EL3(N), een voorloper van de EL84. Bovenstaand schema is niet getest.. Een wel geteste variant zonder gestabiliseerde voeding met EL2 als driver en EL3N als eindbuis kun je hier bekijken:
De driver.
Er zijn vele buisjes die hiervoor in aanmerking komen, vanzelfsprekend... Als eerste moet de vraag worden gesteld hoeveel signaal er nu eigenlijk nodig is om de eindtrap volledig uit te sturen, als tweede kan het wel of niet gebruiken van een (versterkende) voorversterker van betekenis zijn. Een penthode laat zich realtief eenvoudig aansturen, zo ook de EL84. Op het grid staat plm. 8 à 10 volt negatief, wat inhoudt dat met een ingangssignaal van plm. 5 à 7 Volt RMS de buis volledig wordt uitgestuurd. Vanaf lijnnivo wordt via de cd-speler 2 Volt RMS (bij 0dB) aangeboden hetgeen impliceert dat in theorie een versterking van 3 tot 4 voldoende zou zijn. Wat meer ruimte ("headroom") is echter praktisch zodat eerder een versterking van 10 tot 15 keer wenselijk is. Dit is op verschillende manieren te realiseren: Het meest eenvoudig is een triode met de gevraagde versterking, bijv de 12B4. Deze triode heeft een versterking van 6 keer en staat gunstig bekend voor audio-toepassingen:
Deze versterker is bij uitstek geschikt om via een (actieve) voorversterker aan te sturen.
_______________