Leidraad voor het bouwen van een (buizen)versterker

Hieronder volgen enkele zelfbouwtips, over aarding, te gebruiken materialen, lay-out, etc.
Dit is niet bedoeld als een complete handleiding voor het bouwen van buizenversterkers!!
Houdt er rekening mee dat spanningen vanaf 60V DC dodelijk kunnen zijn!!

Lay Out chassis:

• Verzamel alle componenten alvorens het chassis te ontwerpen! Dit voorkomt overbodig werk als de maatvoering van componenten achteraf afwijkend blijkt te zijn.
• Zorg dat de voedingstransformator zo ver als mogelijk verwijderd is van de gevoeligste ingangstrap. Probeer d.m.v. draaien van de voedingstransformator, het minst grote magnetische strooiveld te bepalen.
• Zet smoorpoelen altijd 90graden gedraaid t.o.v. de voedingstransformator.
• Probeer door het volgen van het electrische schema, zo kort mogelijke verbindingen tussen de afzonderlijke componenten te creëren, om de ideale lay out te bepalen.
• Houdt wisselspanning en gelijkspanning zo veel mogelijk gescheiden.
• Houdt wisselspanning voerende bedrading vrij van signaalvoerende bedrading. Mochten deze elkaar toch moeten kruisen, dan is de beste hoek 90graden t.o.v. elkaar.
• Wisselspanning voerende bedrading zo dicht mogelijk langs het chassis leggen.
• Wisselspanning voerende bedrading opbouwen uit drie aders: 2x de "nul", 1x de spanning. Deze tesamen vlechten!
• Indien meerdere buizen moeten worden voorzien van dezelfde gloeispanning, deze niet van buisvoet naar buisvoet doorvoeren. Breng de gloeispanning naar een soldeersteun, van daaruit wordt elke buisvoet apart bedraad.

Materiaalkeuze chassis:

• Bij voorkeur geen ferro-metaal gebruiken. RVS is mooi, alleen moeilijk zelf te bewerken. Koper voldoet uitstekend is alleen prijzig, aluminium is een goed(koop) alternatief. Reken bij een eindversterker (indien de transformatoren er bovenop gemonteerd worden) op een plaatdikte van minimaal 3mm!
• Handig is de bovenplaat 90graden om te (laten) zetten zodat er meteen een achterzijde ontstaat waarin de netentree, zekering, speakeraansluitingen ed. gemakkelijk te monteren zijn. De omkasting kan van bijv. hout gemaakt worden.

Aarding:

• Werk met een zg. steraarde. Dit is èèn punt, verbonden met het versterkerchassis, waar alle aardpunten naar toegevoerd worden. Een goede steraarde kan bijv. gemaakt worden aan èèn van de bevestigingen van de voedingstransformator.
• Per versterkende trap èèn aardpunt creëren. Bijv: massa van ingangsbus, roosterlekweerstand en kathodeweerstand/condensator vormen èèn apart aardpunt (niet aan chassis!). Van de volgende versterkende trap vormen deze onderdelen ook weer een apart aardpunt. De aardpunten gaan elk weer apart naar de steraarde.
• De massa aansluiting van de eerste voedingscondensator ligt direct aan de steraarde, de massa van de opvolgende condensatoren elk apart naar de steraarde brengen, behalve van de "laatste" voedingscondensator, deze massa gaat naar het aardpunt van de bijbehorende versterkende trap (signaalweg zo kort mogelijk houden!)
• Bij een dubbele condensator met gemeenschappelijke massa, ligt deze massa aan het chassis. Van de (voorgaande) andere condensator wordt de massa naar dit punt toegebracht. Het aardpunt van de bijbehorende versterkende trap is nu de massa van de dubbele condensator! Klik hier voor de verklarende schema's!
• Zorg dat de bedrading van de aardpunten naar de steraarde toe, niets "insluiten". Er mag dus gèèn buisvoet, condensator, etc worden omsloten door verschillende bedradingen. Maak desnoods een soort kabelboompje van alle bedrading naar de steraarde toe.
• Een steraarde kan gemakkelijk worden gemaakt van meerdere soldeerlipjes, rondgelegd als een waaier, vastgeschroefd aan het chassis.
• Gebruik niet te dik draad om de aardpunten met de steraarde te verbinden! Dit soldeert moeilijker en is niet nodig daar de grootste stroom bij de eerste condensatoren van de voeding loopt: 0.8mm is al dik genoeg.
• Als je de voedingstransformator van het chassis ontkoppeld met bijv. rubber thules, vergeet dan niet deze ook met de steraarde te verbinden. Dit geldt ook voor smoorspoelen en dergelijke.
• Probeer eerst of je zonder een eventuele afscherming kunt (interlinks, smoorspoel): Zonder afscherming klinkt het aanmerkelijk opener!! Bij gebruik van afscherming deze altijd èènzijdig met massa verbinden.
• Verbind het chassis niet met randaarde. Randaarde is vergeven van storing en allerlei schakelsignalen.
• Vergeet niet de secundaire zijde van de uitgangstrafo (speaker -) óók met massa te verbinden! Bij evt. doorslag spaart dit je weergevers.

Bedrading:

• Kies voor niet te dikke bedrading, gloeispanning uitgezonderd: 0,4mm doorsnede is bij mij ideaal gebleken. Voor gloeispanning is trafo-wikkeldraad prima toepasbaar (1.8mm doorsnede is dik genoeg tot 4 Ampère)
• Zoek bedrading met smeltvaste isolatie. Teflon voldoet uitstekend, katoenen isolatie heeft bij mij de voorkeur. Let echter wel op een evt. doorslagspanning als je katoenisolatie gebruikt voor de hoogspanning!!
• Gebruik geen meeraderig draad! Betere resultaten krijg je met 1 vaste kern. Bijkomend voordeel is dat dit zich makelijk in bepaalde hoeken laat zetten.
• Gebruik óf koper óf zilver, waarbij zilver de voorkeur geniet. Dus geen verzilverd koper. Bij gebruik van fijn zilver zonder isolatie: PTFE-tape (Givèg-tape) voldoet uitstekend (erom wikkelen). Ook zg. teflon-tubing kan worden gebruikt. Katoen (gèèn kunstof!) veter/koord (stoffenwinkel), evt. ontdaan van middenader, als isolatie, blijkt zeer audiofiele kwaliteiten te hebben!

DC-spannings regulatoren voor de gloei van DHT's:

• Als er niet met een accu gewerkt kan worden op de gloei van direct verhitte trioden, gebruik dan bij voorkeur een stroombron (Tom Ronan). Dit benaderd de "stilte" die een accu heeft. Daarnaast is het ook nog eens de best klinkende oplossing! Klik hier voor een uitgebreide beschrijving (in Engels, bovenste schema Tom Ronan, onderste schema Phil Sieg).

Montage:

• Zet de transformatoren bij voorkeur ontkoppeld op het chassis. Neem hiervoor zg. rubber thules. Deze komen in de (overmaats geboorde) gaten van het chassis waarin de trafo's vastgezet worden. De bouten/draadeinden van de trafo's komen hierdoor heen en worden aan de andere kant met een verliesvrije moer los/vast gezet. Gebruik aan beide zijden van de thule een ringetje ter voorkoming van beschadiging van deze thule. Zo nodig de trafo apart aarden!
• Grotere componenten kunnen, bij ontbreken van montage mogelijkheden, worden gelijmd met (zuurvrije)siliconenkit. Als er veel gewisseld gaat worden met componenten ("tweaken"), kan heel goed klittenband gebruikt worden. Neem dan wel de industriële variant(goede kleefkracht bij -20 tot +80 graden!)(bijv. van Conrad, bestelnummer: 54 02 69-60/hechtend en 54 02 77-60/pluis), en niet dat goedkope spul vanuit aanbiedingen!! Bij gebruik van klittenband hangt alles ook nog eens mooi ontkoppeld. Ik heb er accu's van 4 kilo mee opgehangen, probleemloos!
• Gebruik, net als bij de chassis-keuze, bij voorkeur non-ferro bouten/moeren. RVS is goed verkrijgbaar in alle soorten en maten, en ziet er ook beter uit...

Serie stappenschakelaar:

• Schaf een mooie schakelaar aan, maak-voor-breek (er wordt al contact gemaakt met 't volgende contact voordat het lopende contact verbroken is), minimaal 23 stappen, 2 dekken (Elna, mooie NOS oid.). Als er meer stappen voorhanden zijn, kun je deze het beste "doorlussen" met de laatste stand (0dB verzwakking). 
• De weerstanden worden van contact naar contact rondom de schakelaar gesoldeerd (in serie).
• Gebruik 0.1% weerstanden (metaalfilm). Dit voor een optimale kanaalgelijkheid.
• Klik hier voor het berekenen van de juiste waardes van de weerstanden voor een serie-stappen schakelaar.
• Klik hier voor het juiste aansluitschema en de waardes van de weerstanden.

Voedingen:

• Het ontwerpen van voedingen vóór het bouwen van de versterker gaat uitstekend m.b.v. PSU designer van Duncan Amp Tools. Klik hier voor verdere uitleg...

Succes!

_______________