Een voorversterker met de buis type Ba...

Siemens Ba.
Dit is een zg. post buis. Deze naamgeving komt hoofdzakelijk vanwege de inzet destijds in telefooncentrales als onderdeel van een "repeater"-versterker. De hierin gebruikte componenten moesten lang meegaan en gedurende die tijd probleemloos binnen bepaalde specificaties functioneren. Dit houdt dus in dat deze buizen een lang leven beschoren zijn (maandagmorgen productjes uitgezonderd..). De Ba heeft een inwendige weerstand van 25KiloOhm bij een versterking van 15. Niet al te denderende cijfers maar het is (m.i.) de opbouw die deze buis zo bijzonder maakt: een volstrekt open anodeplaat. Deze bestaat uit letterlijk 2 platen die aan weerszijden van het rooster en kathode staan. Dit is zoals vroeger de allereerste triodes ontworpen werden! De ervaring leert dat een dusdanige opbouw een zeer open geluidsbeeld kan leveren!

De voeding.
De Ba is ingezet op 210Volt voedingsspanning bij 2.5mA door de buis. Om deze spanning te realiseren zijn een tweetal in serie geplaatste OC3 Voltage Regulator buisjes gebruikt: Enerzijds om nu eens een andersoortige voeding te maken, anderzijds omdat ik nog "slechts" een voedingstrafo had liggen met 275-0-275V aan hoogspanning... De VR-buisjes werken met een weerstand als belasting: hierover "valt" spanning en daardoor is de buis in staat de spanning te reguleren. Het ontstekingsvoltage van de OC3 ligt op 140V, 35 volt hoger dan de uiteindelijk geleverde 105V. De OC3 kan maximaal 40mA leveren, dit houdt in dat er een werkweerstand gebruikt moet worden die bij maximale stroomvraag de voedingsspanning beneden het onstekingsvoltage haalt. Dus bijv.: 1K2 x 40mA = 48V, dit plus 140 volt betekent een maximale aanvangshoogspanning van 188V. Bij twee buizen in serie blijft dit hetzelfde: 210V + 48V = 258V. Een lagere hoogspanning is vanzelfsprekend ook prima zolang het ontstekingsvoltage maar wordt gehaald. In dit geval is een tweetal enkelfasige gelijkrichters ingezet (RGN564) met choke-input. Hierna een 15uF polypropyleen-in-olie van ASC gevolgd door nog een tweetal pi-filters bestaande uit elk 2He / 100uF BlackGate WKZ. Dit resulteert in een goed afgevlakte hoogspanning van 255Volt voordat deze aangeboden wordt aan de VR-buisjes. Deze hoogspanning wordt eerst door de voeten van de VR-buisjes geleidt (doovoer van pootje 3 -> 7) om te voorkomen dat bij ontbreken van één van de VR-buisjes er een te hoge spanning op de resterende komt te staan. Om thermische ruis tegen te gaan is er een 0.05uF papier-in-olie parallel aan de VR-buisjes geplaatst: hier geen hogere waarde gebruiken i.v.m. oscilleren! Klik hier voor het schema.

De versterker.
Een 2-tal Lundahl LL1667 / 5mA zijn ingezet als choke-load. Deze spoeltjes hebben een zelfinductie van plm 540He en geven een voldoende laagfrequente weergave (-3dB van 12hz tot 65Khz) ondanks de relatief hoge inwendige weerstand van de Ba. De uitgangsimpedantie is relatief hoog: plm 25K... Dit houdt in dat er géén lange interlinks mee aangestuurd kunnen worden! (> 30cm) De kathode weerstand is een 12Watt Mills en een Jupiter condensator koppelt uit naar de eindtrap. Parallel aan de Mills is een tweetal 100uF/16V BlackGate N in Super E-cap als ontkoppeling gebruikt. De gloeispanning voor de Ba wordt geleverd door een overgedimensioneerde Amplimo ringkern transformator: niet tot nauwelijks strooiveld genererend. De gloeispannings schakeling zelf is een standaard pi-filter met een stroombron als afsluiting: heerlijk stil mèt een langzaam opkomende spanning. Klik hier voor het schema.

Luisteren.
Na een wat langere inspeelperiode kwam de versterker los: een mooi open geluidsbeeld, zeer snel en goed van klank. De Lundahls presteren uitstekend en blijken eens te meer heel veel "value for money" te hebben! Met name door het vervangen van de koppelcondensatoren kan het geluid optimaal ge-tweak-ed worden: Jupiter gaf naar mijn mening net dat stukje verfijning qua natuurlijke klanken... Verder is het eigenlijk absurd dat elk componentje invloed heeft op het uiteindelijke totaalbeeld...

Montage advies :
De Ba is door zijn open constructie op de anode plaat idioot gevoelig voor instaling hegeen onvermijdelijk een irritante brom tot gevolg kan hebben! Deze brom kan echter effectief de kop ingedrukt worden door de Ba letterlijk onder een afdak te zetten welke onderdeel uitmaakt van het chasis... (zie foto's) Bij deze voorversterker is de plaatsing van anode-spoelen minstens zo kritisch! Plaats ze ver van de voeding vandaan om oppikken van brom te voorkomen! Bij twijfel: bouw conform de getoonde lay-out en de versterker is muis-stil!

Hieronder volgen wederom enkele foto's te verduidelijking van e.e.a.: geen foto's van het standaardwerk zoals het boren van gaten e.d., echter van het opgebouwde geheel...

	De Lundahls hangen voor in de versterker onder het chassis: vér weg van de voeding dus minimale kans op instraling.
	De ringkern voor de gloeispanning heeft een dermate klein strooiveld dat deze probleemloos naast de signaalingangen geplaatst kan worden. In het midden de condensatoren ter afvlakking van de hoogspanning.
	Volumeregeling d.m.v. een ladder-stappenschakelaar. De 0.05uF papier-in-olies gaan de thermische ruis tegen gegenereerd door de VR-buisjes.
	De 1K2 "werkweerstanden" voor de VR-buisjes.
	De 2 BlackGate Nx 22uF/6.3V in Super E-cap direct op de buishouder gesoldeerd: geeft een voldoende grote ontkoppeling van het voorgaande gloeistroom circuit. Stopweerstanden van Allen Bradley, kathodeweerstand van Mills en de Jupiter koppel condensator.
	De gelijkrichting van de gloeispanning: 1N5408 diodes in een zg. Graetz-schakeling.

_______________