Een inductieve stappenschakelaar van Tribute

Een stappenschakelaar opgebouwd rond weerstanden is kwalitatief en gehoormatig veruit de meerdere van zijn broeder "de potmeter". Zelf bouw ik al jaren deze stappenschakelaars en laat ik de potmeters voor wat ze zijn, ook als er Alps BlackBeauty, Noble of Penny&Giles op staat.... Maar wat nu als een bedrijfje beweert dat zij een stappenschakelaar maken die deze weer de baas zijn? Wel, dan is de interesse natuurlijk gewekt! Tribute was zo vriendelijk deze schakelaars "ter recensie" aan te bieden en dat zijn van die buitenkansjes die je met beide oren moet aangrijpen!

Het principe van deze stappenschakelaar is grotendeels gelijk aan die ik zelf maak, alleen wordt er hier in plaats van met vaste weerstanden, met inductie geschakeld. Dit was natuurlijk te verwachten: Tribute is immers gespecialiseerd in transformators voor audio doeleinden... Nu zijn er meerdere firma's op de markt die stappenschakelaars aanbieden die op deze manier werken, zij het dat deze meestal gebruik maken van primaire en secundaire wikkelingen. Hierbij is het moeilijk, zo niet onmogelijk, om bij de grotere verzwakkingen (lager volume) voldoende inductie over te hebben om de lagere tonen te laten horen. Tribute heeft dit anders aangepakt: hier wordt alleen een primaire gebruikt, een zogenaamde autoformer. De bron ziet nu een vaste inductie en zal geen problemen hebben om ook de lagere tonen weer te geven bij hogere verzwakking. Óók ziet de bron een hele hoge ac-weerstand terwijl de dc-weerstand van de spoel extreem laag is, zeker vergeleken met een "normale stappenschakelaar". Hierdoor speelt de bron vrijwel onbelast en dus móet dit winst opleveren. Ook is de gridweerstand van de navolgende buis nu vervangen door een spoel, wat ook weer beter klinkt, aldus Tribute... Wel, ik ben benieuwd! Het geheel schakelt in stapjes van 2 à 3db, heeft een dc-weerstand van 35ohm en een inductie van 180He (kan op klantspecificatie worden aangepast).

Allereerst het inbouwen: Dit zijn grote jongens! Een Elma 24 standen schakelaar met een amorfe ringkern met een diameter van 4cm erachter. Door de uitvoer van de draadjes vanaf de kern is het "blikje" waar het ringkerntje inzit ook vrij hoog geworden: 4cm.. En dat is dan mono! In mijn voorversterkerkastje kon ik dit dus niet kwijt en heb ze aan de zijkanten buiten de kast gemonteerd. Dit ging prima, geen spoor van brom! Omdat ik met een Sowter 8347 als step-up vanuit mijn dac speel, moest de weerstand die over de primaire wikkeling van deze Sowter staat, in waarde verlaagd worden naar 37ohm om niet boven 10Kohm uitgangsimpedantie te komen. Dit is (bij deze uitvoering) noodzakelijk omdat er anders een laag-af filter ontstaat... Overigens hoef je bij gebruik van de originele uitgang van de bron hier geen rekening mee te houden. Ik heb ook een Sony SCD940 staan, die naast mijn eigen dac óók via deze stappenschakelaars beluisterd zal worden (via de originele uitgang).

Wat valt op? De muziek wordt weergegeven met veel meer gemak, de detaillering is verschrikkelijk goed. Dit uit zich met name in het nóg meer uiteenrafelen van de fijnste details zonder dat het allemaal vermoeiend gaat klinken. Ook de Sony, met zijn originele uitgang, staat overduidelijk met veel meer gemak zijn werk te doen! Tja, SACD is mooi, maar wel hèèl erg mooi op deze manier.... Het schakelen gaat voorbeeldig: geen gekraak of "geknetter" en je kan het volume perfect regelen. Goed gedimensioneerde stappen dus.
Ik ben overtuigd van de kwaliteiten van deze stappenschakelaars! Dit is ècht weer een stapje beter dan een stappenschakelaar met vaste weerstanden!!

Tribute maakt deze schakelaars "op maat", dat wil zeggen dat indien er een wat hogere uitgangsimpedantie voorhanden is, het ontwerp hierop aangepast kan worden. Verder zal de prijs voor de spoeltjes (dat is dus zonder Elma's!) zo rond de 100 Euro per stuk komen, waar de Elma's dan nog bijkomen als je het geheel niet zelf in elkaar kunt/wilt solderen.... En hier heb ik wel eens andere (hogere) prijzen voor gezien, zo rondsurfend op het net....

09 mei 2004.

De Tribute inductieve volumeregelaar "anno nu".
Het prototype heeft inmiddels verschillende gedaante wisselingen ondergaan en is nu verkrijgbaar in zijn definitieve vorm: de trafo's zijn ingegoten in een keurige vierkante aluminium behuizing en de schakelaar is van fabrikant Elma. Een etiket geeft informatie over de specificaties en aan de achterzijde prijkt het Tribute logo: het geheel ziet er keurig en verzorgd uit!

Afwijkend....
Op speciaal verzoek heeft Tribute een afwijkende uitvoering gemaakt: de aluminium behuizingen zijn door houten behuizingen vervangen.... Natuurlijk moesten de houten behuizingen aan een precieze maatvoering voldoen anders zou het geheel al gauw enorm van afmetingen worden. Hans Kortenbach (Musical Affairs) heeft hiervoor bakjes gemaakt van spruce (soort "naaldbomen hout") die qua afmetingen slechts een kleine centimeter groter zijn dan de originele aluminium uitvoering...

Waarom deze houten bakjes?
Welnu, gezien eerdere ervaringen met het vervangen van metalen behuizingen door houten behuizingen (zie o.a. cd-loopwerk) en de klankmatige voordelen hiervan leek het me niet meer dan interessant om eens te beluisteren of dat hier ook het geval zou zijn. De gebruikte spoeltjes zelf zijn niet echt gevoelig voor brom-invloeden dus daar loert in ieder geval geen gevaar! Fijn dat er fabrikanten zijn die deze ideeën als uitdagingen zien en bereid zijn afwijkende produkten te leveren!

Inbouwen maar...
Na enig geschuif met de andere componenten kon de weerstand serie-stappenschakelaar vervangen worden door deze (grotere) inductieve volumeregelaar. De schakelaar loopt bijzonder licht en is prettig te bedienen. Elk stapje staat voor 2dB verzwakking, 23 stappen in totaal. Het frequentie bereik is ruim voldoende: vol open nagenoeg niet meetbaar -2Hz - 2Mhz, half open 5Hz - 105KHz. Hier kan menig fabrikant van inductieve volume regelaars een voorbeeld aan nemen! De schakelaar functioneert volledig vrij van over de installatie hoorbare schakel"ploppen".
Het voordeel van een inductieve volumeregelaar schuilt 'm in het feit dat de bron nagenoeg geen belasting ziet en het rooster van de geschakelde buis laagohmig wordt afgesloten (dc-weerstand spoel) terwijl dit wél hoog-ohmig is voor de muziek (ac-weerstand spoel).

De klank...
Dat zit wel snor! De winst t.o.v. een serie-stappenschakelaar is groot: meer gemak in weergave, meer ruimte om details e.d. en een duidelijk vebeterde contrôle op het laag. Met name is dit goed hoorbaar als er op lager volume naar muziek geluisterd wordt: "alles" is er al! Je hoeft dus niet de versterker open te draaien om bijv. die lekkere punch in het laag te krijgen: zeer praktisch voor de late uurtjes!
Het verschil met de "standaard"-uitvoering? Die heb ik (nog) niet kunnen beluisteren.... Er is veel vraag naar deze volume-regelaars (en zijn andere producten) en Tribute is behoorlijk druk met dit alles... (ook ik heb behoorlijk lang gewacht op deze uitvoering...) Wanneer de standaard uitvoering ook beluisterd is zal een verslag hiervan volgen: wordt vervolgd dus!

_______________