Gridchokes van Magnequest, AE-Europe en Tribute
MagneQuest.
Via mede-hobbyïst Bas Horneman kreeg ik laatst de beschikking over een tweetal gridchokes, type BCP-16NC GI van MagneQuest. Deze kleine spoeltjes kunnen ingezet worden als "grid-belasting" i.p.v. een vaste weerstand van grid naar massa.
Voordelen.
Bij automatische bias heeft de gridweerstand, ideaal gezien, een hoge waarde van plm 390K ~ 470K om zo een niet al te hoge belasting te vormen voor de voorgaande versterkende trap. Een spoel heeft van nature een hoge ac-impedantie, laat eigenlijk dus geen ac "door", en vormt de dc-weerstand van de draad van de spoel de koppeling via massa voor de auto-bias. De dc-weerstand van de draad is laag, zeker vergeleken met de normale weerstand: plm 4K bij deze MagneQuests. Dit komt de dynamiek ten goede: immers hoeft er nu geen plm 400K "overbrugt" te worden maar slechts 4K!
Nadelen?
De inductie van een spoel is frequentie afhankelijk! Dit houdt in dat dezelfde spoel bij bijv. 20hz een andere inductie heeft dan bij 10Khz. Een andere inductie houdt in een andere ac-impedantie, dus een veranderde belasting voor de voorgaande trap. Dit is waarom gridchokes een hoge inductie dienen te hebben: om bij lage frequenties toch een hoge impedantie te hebben. Hierbij komt ook dat kernmaterialen verschillende eigenschappen hebben, met name naar de hogere frequenties toe: bij nagenoeg alle kernmaterialen neemt de inductie dan sterk af waarbij amorfe kernmateriaal de minste verliezen heeft. Dan de grootte: een spoel is fysiek behoorlijk groter dan een 1/4 watt weerstand.... Je moet er dus de ruimte voor hebben! Brom-gevoeligheid: Door de hoge inductie is de gridchoke in hoge mate gevoelig voor instraling! Door wikkeltechnieken kan dit gedeeltelijk worden tegengegaan maar bij het plaatsen dien je hier terdege rekening mee te houden. Dan de prijs: deze MagneQuest komen op plm $150 de twee: daar kun je zakken vol weerstandjes voor kopen...
Meer nadelen dan voordelen dus. Dan nu waar de echte audiofiel alles voor over heeft:
Hoorbaar beter?
Ja: de dynamiek wordt beter en detail neemt toe. Door de toename in dynamiek komt er een aangenaam soort "gemak" in het geluid; vanzelfsprekendheid... Details die er voorheen waren worden duidelijker gepresenteerd. Ik vind het een behoorlijk winst in weergave en moet bekennen dat ik wel eens meer geld heb uitgegeven aan (uiteindelijk) minder winst...
Meten.
Nog even een kleine (opvallende) meting. Op de website van Bottlehead (verkooppunt voor MagneQuest) staat als specificatie bij deze gridchoke:
"An incredible 4800 Henries of inductance!" Ik meet "slechts" 1470He... Dit is gemeten bij 120hz/0.5Vac op een Voltcraft LCR meter en het lijkt me sterk dat er een 3-voudig aantal Henries meer gemeten zal worden bij 20hz. Op 1Khz meet ik nog een kleine 1100He, een "verlies" van ruim 300He. Op nog hogere frequenties zal dit nog verder afnemen, te meer omdat hier een nikkel-permalloy kern is gebruikt... Overigens is er een inductie verschil tussen de beide chokes van 24He hetgeen waarschijnlijk verzoorzaakt wordt door het EI-blikpakket.
Verkrijgbaar bij: Bottlehead voor $150 p/paar (excl. vzkosten en evt. invoerrechten)
ps. Binnenkort: een gridchoke van AE!
Commentaar via e-mail van Gordon Rankin:
"
Rob,
Saw you article on the BCP16 and can't read it but note your concern about the size variation of 4800 & 147x.xx. The rated inductence of any choke is taken at near saturation. In this case 800Vac, which we will never even get close too and that meters 1vac won't even tickle the choke into getting excited. Anyway, they are great and work best in DHT's.
Thanks Gordon"
Nog meer commentaar op: http://www.audioasylum.com/forums/magnequest/messages/1580.phpl
DHTRob
Gridchokes van Tribute.
Reeds 2 dagen na het bovenstaand enthousiast schrijven werd door de postbode 2 gridchokes van Tribute gebracht. Deze chokes zijn gewikkeld op een amorfe kern, hebben een inductie van nominaal 900Henry en zijn een "nieuw product" van Tribute. Tussen de 2 chokes zit een verschil van inductie van plm. 25 Henry hetgeen veroorzaakt wordt door het niet helemaal vlak zijn van de zaagsnede van de 2 kern-helften. Dit resulteert in een soort "natuurlijke luchtspleet" hetgeen volgens Tribute geen kwaad kan en wellicht een minimale ruststroom toelaat. Dit verschil in inductie uit zich in ieder geval niet in een afwijkende bandbreedte en is niet hoorbaar.
De chokes zijn gewikkeld op 2 spoelkokertjes en deze spoeltjes zijn in serie gezet. De gridchokes zijn niet al te groot en kunnen makkelijk een plaatsje naast de buisvoet vinden. Voor eventuele chassismontage kunnen ze ook geleverd worden in een aluminium behuizinkje. Ik heb ze vastgezet met een tie-rap, monteren m.b.v. dubbelzijdig plakband of klittenband is ook mogelijk omdat ze niet al te zwaar zijn.
De MagneQuests hebben 500Henry meer inductie en dus een hogere ac-impedantie voor laagweergave. Een hogere ac-impedantie uit zich met name in een dynamischer klankbeeld, echter gehoormatig is geen dynamiekverschil waar te nemen: 900Henry voldoet dus uitstekend in mijn oren... Ook qua frequentiebereik is er geen verschil vergeleken met de MagneQuest spoeltjes.
Amorfe versus nikkel-permalloy.
Zoals al eerder is beschreven, is amorfe beter in staat inductie vast te houden naar de hogere frequenties toe. Verder is amorf zeer "snel" (niet helemaal juist, zie hiervoor hysteresis) en klinkt "neutraler". Dit zijn ook de kenmerkende verschillen tussen deze twee gridchokes: was de MagneQuest een duidelijke upgrade t.o.v. een weerstand, dan doet de Tribute hier een schepje bovenop: meer oplossend vermogen, neutralere weergave met enorme precisie en een zeer mooie en doortekende laagweergave.
Mijn voorkeur gaat absoluut uit naar de amorfe variant van Tribute!
Prijs gridchokes van Tribute: zonder behuizing €85 p/paar, in behuizing €110 p/paar.
ps. Gridchokes van AE zijn onderweg!
Reactie van Martin Mug op bovenstaande:
"Hoi Rob,
......... De reaktie van Gordon Rankin vebaast me. Wat is de zin om met 800Vac te meten? Het gaat er juist om dat je een meting doet in het toepassingsgebied van de choke en dat kan voor een aanstuur buis tussen 0,1V -10Vac zijn en voor een eindbuis tot ca 100Vac (845). Kortom jouw meting lijkt me de zinvollere.
Om technisch gezien meer te weten te komen over de kwaliteit van de choke zou je het best de inductie bij verschillende frequenties moeten meten. Dat zegt namelijk pas echt veel over de kwaliteit van de spoel. Ideaal zou natuurlijk zijn dat die over een groot frequentie gebied vlak zou zijn. Vooral met mumetaal en permaloy moet je uitkijken omdat je daar snel last van eddycurrents (wervel stromen ) hebt, dit in tegenstelling tot silicium ijzer en amorf ijzer. Amorf ijzer heeft daar nog de voordelen van de lagere hysteris verliezen t.o.v normaal trafo blik.
Een goed ontworpen choke (en juist toegepast) betaald zich uiteindelijk uit in een optimale geluidsweergave.
Groet, Martin"
_______________